مهمترین آثار و ابنیه شهر سمیرم شهر سمیرم عبارتند از میل های سنگی ،مسجد جامع قلعه امام زاده سلطان ابراهیم و مسجد و حمام و آسیاب خانعلی

۱-میل های سنگی :

میل های سنگی که آثار و بقایای آتشکده های دوره ساسانی است به صورت استوانه های سنگی عمودی قرار گرفته اند دوتای این میل ها در داخل شهر و به فصله ۱۴ متز از یک دیگر واقع اندازه این میل ها ۲۸/۲ متر ارتفاع و حدود ۴۰ سانتیمتر قطر دارند این دو میل در حال حاضر در کنار منازل مسکونی اهالی قرار داشته که یکی از از انها به دیوار خانه ییکی از ساکنین وصل است احتمالا این میل ها جهت تعیین فصله نیز می توانسته مورد استفاده قرار گیرد.

۲-مسجدجامع قلعه:

ساخت این بنا در زمان قاجار و در دوران ناصرالدین شاه قاجار و در زمان حیات آخوند ملا محمد تقی بنای آن گذاشته شده و به همت آخوند و کمک و یاری مردم و حاج محمد حسین بزرگ و استاد کاری عبدالوهاب شهرضائی ساخته شده است این مسجد در سال ۱۳۱۸ قمری برابر با ۱۲۷۶ شمسی حدود ۱۱۰ سال پیش ساخته شده است زیر بنای این مسجد حدود ۲۰۰ متر مربع است که در دو طبقه ساخته شده که طبقه زیرین ان به صورت شبستان است که سابقه ئی کهن دارد و طبقه بالای ان مخصوص برگزاری مراسم مذهبی و اقامه نماز می باشد

۳- امام زاده ابراهیم

این امام زاده در جوار کوه شیدان در شمال شهر سمیرم از اماکن زیارتی این شهرستان می باشد بنا به اعتقاد مردم سلطان ابراهیم از فرزندان امام موسی کاظم است ولی بنا به شجره نامهای که اداره اوقلف ارائه داده خ به امام چهارم امام زین العابدین منسوب می باشد که حدود ۸۰۰ سال پیش برای تبلیغ احکام دینی به ان منطقه امده دران حیاط ان امام زاده همزمان با خلاقیت عباسیان و مخالقفان آن بزرگوار اورا در دامنه کوه شیدان به شهادت رسانده اند.

۴-موزه تنوع زیستی وفرهنگی سمیرم

موزه تنوع زیستی و فرهنگی سمیرم عنوان موزه ای است که بدون کمک های مالی دولت و در نتیجه خلاقیت و ابتکار اعضای انجمن پیام آوران سبز سمیرم (رفتگران طبیعت سمیرم) در محل ساختمان یک حمام مخروبه راه اندازی شد. این حمام مالک شخصی نداشت و در جلسه ای که با حضور اعضای شورای محل، هیئت امنای مسجد و حسینیه گرفته شد ، قراردادی ۲۰ ساله منعقد شد تا با همت و هزینه شخصی اعضا ، مرکزی برای آموزش های زیست محیطی و اطلاع رسانی کوهستان احداث گردد

۵-مسجد خانعلی :

از آثار قدیمی دوران سلجوقیلن در سمیرم به یادگار مانده که متاسفانه به علت تغییرات متعدد سبک معماری خودرااز دست داده و سبک ساختمانهای امروزی تغییر شکل یافته است از وسط این مسجد چشمه ابی بیرون می آید که در وسط بلوار امام خمینی جاری و در طول مسیر جلوه خاصی به آن بخشیده است .

۶-حمام خانعلی:

این ساختمان در نزدیکی مسجد خانعلی واقع و به علت استفاده مدام و عدم توجه به آن سیمای تاریخی خود را از دست داده ولی درون حمام آثار قدمت چندین ساله مشهود می باشد و اخیراً به همت سازمان میراث فرهنگی در حال تبدیل شدن به موزه مردم شناسی می باشد.

۷-آسیاب خانعلی:

آثار و بقایای این آسیاب که در محله قلعه و در پارک تقرچه قرارگرفته که درحال حاضر مخروبه و غیر استفاده است.

عوامل فقدان آثار تاریخی و ابنیه ارزشمند و محوطه های تاریخی در شهر سمیرم:

علت عمده استقرار شهر سمیرم دردامنه پرشیب را می توان در مرحله اول مسئله دفاعی دانست چرا که این منطقه یکی از پر تنش ترین مناطق در بین ایلات مختلف و عمدتاً ایل قشقایی و بویراحمد بوده است درواقع موقعیت شهر علاوه بر حالت دفاعی در مقابل مهاجمین بایستی در مقابل عوامل طبیعی همچون بادهای سرد زمستانی و سیلابها نیز مصون بماند بنابراین موقعیت شهر را می توان ناشی از شرایط اجتماعی سیاسی و شرایط اقلیمی منطقه دانست که هردو بگونه ای مشترک حالت دفاعی را دارا می باشندو هر دو باعث گردیده اند انسانها به جای امنی یعنی دامنه کوه پناه برند ،قدمت شهر اگرچه به قبل از اسلام می رسدو آثاری در گوشه و کنار شاهد این قدمت می باشد ولی شواهد موجود نیز گویای این واقعیت است که شهر در هیچ دوره ای از تاریخ از شکوفایی بالایی برخوردار نبوده است .ساختار فضایی شهر بیانگر یک رشد طبیعی و تابع شرایط توپوگرافی می باشد یعنی بیشتر جوابگویی به نیازهای شخصی مطرح بود (سرپناه)وکمتر در آن مسائل اجتماعی و آینده نگری مشاهده می گردد.شیب شهر بقدری تند است که شهر حالت پلکانی به خود گرفته است و وجود عواملی چون فرهنگ عشایری که همیشه در کوچ و ییلاق و قشلاق بوده هیچگاه منزل و مأوای ثابتی ندارد طبیعت و اقلیم شهر سمیرم با سرمای شدید بارندگی و بارش برفهای سنگین به طوریکه ۱۴۳روز در سال به صورت یخبندان می باشد دور بودن از مراکز استان و نداشتن جاده و دسترسی مناسب (درگذشته)فقر مالی مردم ،فقر مواد اولیه و مشکلات کشاورزی و صنعتی،وقایع طبیعی ،(لغزش لایه های زمینی)و تاریخی(قحطی و حمله افغان و…)جنگ و کشمکشهای قومی و داخلی،مشکل اشتغال و مسئله مهاجرت از جمله عوامل منفی بر شکل گیری بافت شهری و معماری و شهرسازی می باشد و نتیجتاً همانطور که در ساختار کالبدی محلات و ساختمانهای شهر مشاهده میشود محلات شهر سمیرم از انسجام محلی (دارا بودن عناطر محله ای)برخوردار نیست ساکنین محلات خدمات مورد نیاز خود را از محورهای اصلی شهر تامین می کنند و نتیجتاً محلات شهر فاقد شبکه و یا ابنیه با ارزش و قابل تامل جهت حفظ و نگهداری است.